Beste mensen,

Onze tijd in Sierra Leone loopt al weer op z'n eind. Het afronden en inpakken is begonnen. Donderdag was de laatste dag dat er mensen geopereerd zijn en tandartsbehandelingen zijn uitgevoerd. De oogkliniek die op het dock (het afgebakende stuk wal dat bij ons terrein behoort) is al gedemonteerd en ook de tenten waren nieuwe patiënten worden ‘aangenomen' worden al opgepakt. In het ziekenhuis en het hope center liggen nog wel mensen die aan het herstellen zijn van operaties, maar daar zullen voorlopig geen nieuwe meer bij komen en het is de bedoeling om de huidige patiënten in de komende week te ontslaan of aan lokale ziekenhuizen over te dragen.

Ook het eerste semester loopt op z'n eind: nog een week gewone lessen, dan een herhalingsweek, en dan een toetsweek (over alles wat de studenten dit eerste halfjaar hebben geleerd). We sluiten het semester af met een week waarin we met de hele school een kertmusical instuderen, terwijl we aan het varen zijn. Op de valreep ben ik (Hennie) dinsdagmorgen nog een ochtend meegeweest met het ‘dental team' naar de tandartspraktijk (in het zelfde gebouw als het hope center, hier een 5 minuten lopen vandaan). Ik mocht dit semester een keer een halve dag vrij nemen, en dit leek me een interessante besteding. De tandartspraktijk is precies op dezelfde dagen en tijden in bedrijf als de school, dus daar kom je niet zo gemakkelijk. Al hadden we van de verschillende Nederlandse tandartsassistentes al wel heel wat verhalen gehoord.

Het was een hele ervaring om daar een ochtend mee te kijken en mee te helpen. In vergelijking met het team op school, heeft het dental team aardig wat meer Afrikaanse medewerkers, dus een beetje geduld is wel nodig. Het was de bedoeling om om 8 uur naar de kliniek te gaan, maar dat werd wat later. Daar aangekomen begonnen we de ochtend met ‘devotions', die met veel passie geleid werden door de (lokale) dagwerkers. Om twintig over negen werden de eerste patiënten binnengelaten. Er waren dinsdag 3 tandartsen en 1 mondhygiëniste en meerdere assistenten en dagwerkers die ook assisteren. De tandarts-lampen doen het niet meer, dus hebben alle tandartsen een lampje op hun hoofd om toch te kunnen zien wat ze doen. De mensen komen allemaal al 's morgens vroeg en zitten te wachten tot ze aan de beurt zijn. In de wachtkamer krijgen ze les over hygiëne. Als het dan zover is en ze binnen mogen komen zijn ze aan de ene kant blij dat ze geholpen worden, maar je ziet ook vaak angst in hun ogen. De meesten zijn nog nooit eerder bij een tandarts geweest, mogen gaan liggen, worden geinspecteerd en verdoofd, moeten een poosje wachten (terwijl ze andere patiënten die een paar stoelen verderop in dezelfde ruimte liggen kunnen horen jammeren), en dan kan het beginnen.

Na even rondgekeken te hebben, nodigde een van de tandartsen mij al snel uit om hem te helpen en de zuiger te bedienen. Er werden die ochtend uitsluitend tanden en kiezen getrokken, vijf tot acht tanden en kiezen per persoon was zo ongeveer het gemiddelde van wat ik gezien heb. Echt indrukwekkend om te zien hoe weinig er van kiezen overblijft als mensen niet eerder behandeld worden. Regelmatig waren er uitsluitend nog wortels over en dan is het een hele klus om die eruit te krijgen. Voor de patiënten een aardig traumatische ervaring, schat ik zo. Blanke mensen, vreemde geluiden en dan iemand die (met aardig wat kracht) in je mond aan het werk is... Ik kon vaak mijn hand aanbieden om in te knijpen en daar werd volop gebruik van gemaakt. Het was heel bijzonder om zo te mogen ervaren waarvoor het schip in Sierra Leone is. En het is indrukwekkend om te zien hoeveel werk en personen er schuilgaan achter de meer dan 30 000 tandartsbehandelingen die hier zijn uitgevoerd. Ida, Loes en Ria: ik heb bewondering voor jullie werk daar.

Vorig weekend zijn we op zaterdag naar het drukke stadscentrum geweest. We hebben een rondje over de stoffenmarkt gelopen, maar ook het nationale museum bezocht. Dat was best indrukwekkend. En dan heb ik het niet over de grootsheid, maar juist het tegenovergestelde: het nationale museum in Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone, bestaat uit twee en een halve kamer. In de eerste anderhalve kamer is op een bewerkte ivoren slagtand na weinig te zien dat mooi is. Er zijn een paar oude munten en gele foto's, waarop je kunt zien dat het land er in de vijftiger jaren een stuk beter uitzag dan nu. Verder is het meest kapot/niet leesbaar/bedolven onder stof. Behoorlijk triest. De andere kamer van het museum is wel mooi geschilderd en ziet er op het eerste gezicht een stuk beter uit. Deze kamer is gewijd aan de ‘secret societies'. In Sierra Leone horen erg veel mensen (vooral in dorpen) bij zo'n secret society, wat wordt gezien als onderdeel van de cultuur. Sommige van deze groepen richten zich vooral op bijv. jagen, maar er gebeuren ook veel gevaarlijke dingen. Leiders van deze groepen hebben bijvoorbeeld een voorwerp en als ze daarmee naar iemand wijzen, dan valt die binnen een paar minuten dood neer. Er is veel angst voor de groepen, maar het is aan de andere kant ook erg moeilijk niet bij zo'n groep te horen. Dit brengt christenen die hier zuiver mee om willen gaan en zich niet willen inlaten met zo'n groep sociaal bekeken in een moeilijke positie. Naast het museum was nog een tuin met (betonnen) beelden van personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van het land. Tijdens de rondleiding door deze tuin hebben we veel geleerd over de geschiedenis van het land. Op zo'n dagje de stad in kom je er verder achter dat varkens van zwemmen houden(gewoon in de baai en haven), dat de beroemde ‘cotton tree' ook daadwerkelijk een soort pluisachtige katoenachtige vezel produceert, dat deze cotton tree tevens woonplaats is van duizenden vleermuizen die op klaarlichte dag opeens kunnen uitzwermen boven de stad, en dat je echte westerse softijsjes kunt kopen in Freetown.

Gisteren (zaterdag) hebben we opnieuw de bergtocht gemaakt naar de watervallen, dezelfde tocht als twee weken geleden maar dan zonder het bezoek of overnachting aan de chimpansees.Met negen mensen en nu heen en terug in een dag: vertrek om zes uur 's morgens voorzonsopgang, tegen lunchtijdbij de waterval en om vijf uur 's middags weer terug. Heerlijk om zo met anderen het land te ontdekken en jezelf sportief uit te leven.

Tip: de documentaire ‘Pride of Lions' geeft een goed beeld van de geschiedenis en huidige toestand van Sierra Leone.

Groeten

Hennie en Jeroen.